แก่นพุทธศาสนา

ชาวพุทธที่ไม่ได้ศึกษาหลักคำสอนของพระพุทธเจ้าให้เข้าใจอย่างถูกต้อง ก็จะมีความเชื่อกัน (ผิดๆ) ว่า แก่นของพุทธศาสนาอยู่ที่ความเจริญทางด้านวัตถุ คือมีอาคาร วิหาร โบสถ์ กุฏิ ศาลา และพื้นที่ใหญ่โตกว้างขวาง และมีคนมาทำบุญกันมากๆ หรือมาปฏิบัติธรรมกันมากๆ ถ้าไม่มีสิ่งเหล่านี้หรือมีน้อยก็เท่ากับไม่เจริญหรือพุทธศาสนาตกต่ำ

แต่ในความเป็นจริงนั้นพระพุทธเจ้าได้สอนเอาไว้ว่า ศาสนา (คำสอน) นั้นจะมีส่วนประกอบเปรียบเหมือนต้นไม้ใหญ่ คือ

ความสมบูรณ์ด้วยลาภสักการะและเสียงสรรเสริญเปรียบเหมือนกิ่งและใบของศาสนา

ความสมบูรณ์ด้วยศีลเปรียบเหมือนสะเก็ดของศาสนา

ความสมบูรณ์ด้วยสมาธิเปรียบเหมือนเปลือกของศาสนา

ความสมบูรณ์ด้วยความเห็นที่ถูกต้อง (สัมมาทิฎฐิ) เปรียบเหมือนกระพี้ของศาสนา

ความหลุดพ้นจากทุกข์อย่างสิ้นเชิง (ถาวร) เปรียบเหมือนแก่นของศาสนา

การที่ต้นไม้ใหญ่ๆจะสามารถดำรงค์อยู่ได้อย่างมั่นคง จะต้องประกอบด้วยกิ่งและใบ, สะเก็ด, เปลือก, กะพี้, และแก่น คือต้องมีองค์ประกอบหลายๆอย่าง จะขาดองค์ประกอบใดไปไม่ได้เพราะจะทำให้ต้นไม้ใหญ่ไม่มั่นคงหรือล้มลงได้ อย่างเช่น แม้จะมีกิ่งและใบมาก มีลำต้นใหญ่โต แต่ไม่มีแก่น ต้นไม้นี้ก็ไม่มั่นคง ถ้าถูกลมพายุแรงๆก็จะโค่นลงได้ง่าย หรือถึงแม้จะมีแก่น และลำต้นใหญ่โต แต่ถ้าไม่มีกิ่งและใบ ต้นไม้นี้ก็ย่อมจะอยู่ไม่ได้คือจะต้องตายไปอย่างแน่นอน

พุทธศาสนาก็เหมือนกัน คือจะต้องมีทั้งผู้ที่ปฏิบัติจนบรรลุถึงความหลุดพ้นแล้วอย่างสิ้นเชิง มีทั้งผู้ที่มีความเห็นที่ถูกต้อง มีทั้งผู้ที่มีสมาธิ มีทั้งผู้ที่มีศีล และมีทั้งผู้ศรัทธามากๆ พุทธศาสนาจึงจะมีความมั่นคง แต่ถึงแม้จะมีผู้ศรัทธามากๆ จนทำให้มีถาวรวัตถุมากๆ และมีชื่อเสียงกระฉ่อนไปทั่ว รวมทั้งมีผู้รักษาศีลและปฏิบัติสมาธิมากๆ แต่ขาดทั้งผู้ที่มีความเห็นที่ถูกต้องและผู้ที่หลุดพ้นแล้วอย่างสิ้นเชิง พุทธศาสนาก็ไม่มั่นคง หรือเรียกง่ายๆว่ากลวงใน ซึ่งไม่นานก็จะล้มลงเพราะความใหญ่โตที่ไม่แข็งแรงของตัวเอง

สรุปได้ว่า เราจะต้องหันมาดูพุทธศาสนาของเราว่า มีองค์ประกอบที่ทำให้พุทธศาสนามีความมั่นคงเพียงใด ถ้าขาดแก่นและกระพี้ แต่มีกิ่งและใบมากๆ ก็จะไม่มั่นคง แต่ถึงจะมีกิ่งและใบน้อย ถ้ามีแก่นและกะพี้มาก ก็จะมีความมั่นคง ซึ่งปัจจุบันพุทธศาสนาจะมีแต่กิ่งและใบมาก แต่คนที่รักษาศีลและปฏิบัติสมาธิมีน้อย ส่วนคนที่มีความเห็นที่ถูกต้องและคนที่หลุดพ้นแล้วอย่างสิ้นเชิง ยิ่งหาไม่เจอ (มีแต่คำเล่าลือ) แล้วอย่างนี้พุทธศาสนาจะมีความมั่นคงได้อย่างไร?

เตชปัญโญ ภิกขุ

อาศรมพุทธบุตร เกาะสีชัง ชลบุรี

๓ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๘

ศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ www.whatami.net