ความเป็นไทยอยู่ที่ไหน?

เมื่อมีคำถามขึ้นมาว่า "ความเป็นไทยอยู่ที่ไหน? หรือ "อะไรคือความเป็นไทย?" เราก็พอจะตอบได้หลายระดับตามความตื้นลึกของความเป็นไทยดังนี้

เมื่อมองอย่างผิวเผินก็ตอบได้ว่า "อยู่ที่คนไทย" หรือ "อยู่ที่ประเทศไทย" ซึ่งนี่ยังมองเพียงผิวเผินเท่านั้น แต่ถ้าจะมองให้ลึกขึ้นไปอีกความเป็นไทยจะอยู่ที่สถาบันทั้ง ๓ คือ "ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์" ถ้าขาดสิ่งใดสิ่งหนึ่งไปความเป็นไทยก็จะไม่มี

ถ้าจะมองให้ลึกขึ้นไปอีก ความเป็นไทยจะอยู่ที่ "เอกลักษณ์เฉพาะของคนไทย" เช่น ภาษาไทย, เครื่องแต่งตัว, กิริยามารยาท, ศาสนา, ศิลปะ, ดนตรีไทย, กีฬา, ขนบธรรมเนียมประเพณี เป็นต้น ถ้าไม่มีสิ่งเหล่านี้ความเป็นไทยก็ไม่มี

ถ้าจะมองให้ลึกขึ้นไปอีก ความเป็นไทยจะอยู่ที่ "ชีวิตที่เรียบง่าย สงบ ไม่เบียดเบียนใคร" คือคนไทยนั้นมีความเป็นอยู่ที่ไม่ฟุ้งเฟ้อฟุ่มเฟือย และใจดี ชอบช่วยเหลือคนอื่น นี่คือความเป็นไทยที่สำคัญอย่างหนึ่ง

ถ้าจะมองให้ลึกเข้าไปอีก ความเป็นไทยจะอยู่ที่ "คุณธรรมภายในจิตใจ" คือคนไทยจะเป็นคนกตัญญูกตเวที, ซื่อสัตย์, จริงใจ, เสียสละ, สามัคคี, อดทน, เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่, เชื่อฟังและเคารพผู้ใหญ่คนเฒ่าคนแก่ เป็นต้น ซึ่งคนไทยแท้ๆจะมีคุณธรรมเหล่านี้

ถ้าจะมองให้ลึกถึงที่สุดแล้ว ความเป็นไทยจะอยู่ที่ "ความเป็นอิสระ" คือไม่ขึ้นกับใคร ไม่ชอบเป็นทาสใคร ทั้งทางร่างกายและจิตใจ ซึ่งคำว่า "ไท" ก็แปลว่า อิสระ คือทั้งร่างกายก็เป็นอิสระ และจิตใจก็เป็นอิสระ ซึ่งอิสระทางจิตใจก็คือ ไม่ถูกอำนาจฝ่ายต่ำครอบงำ

สรุปว่า ความเป็นไทยนี้มีหลายระดับ ซึ่งปัจจุบันเราจะเหลือความเป็นไทยกันสักเท่าใดก็ลองมองดูกันเอง เพราะปัจจุบันวัฒนธรรมต่างชาติได้เข้ามาครอบงำเด็กและยาวชนของเรา จนเด็กรุ่นใหม่ไม่รู้เสียแล้วว่าความเป็นไทยอยู่ที่ตรงไหน? เพราะมองไปทางไหนก็เห็นแต่รูปร่างหน้าตาเท่านั้นที่ยังคงพอเห็นว่าเป็นคนไทยอยู่บ้าง แต่ทั้งการแต่งตัว กิริยามารยาท หรือการปฏิบัติกลับแทบไม่มีความเป็นไทยเลย จึงทำให้ทั้งน่าเสียดายว่าสิ่งที่ดีงามจะสูญหายไป และน่าอับอายบางประเทศ ที่เขายังรักษาเอกลักษณ์ของชาติเขาเอาไว้ได้ จึงขอให้คนไทยได้หันกลับมามองตัวเอง แล้วพยายามช่วยกันนำความเป็นไทยให้กับคืนมาสู่คนไทย ก่อนที่จะไม่หลงเหลือความเป็นไทยเอาไว้ในประเทศที่ชื่อว่า “ไทย” นี้

เตชปญฺโญ ภิกขุ 
อาศรมพุทธบุตร เกาะสีชัง ชลบุรี